👉 Wiceminister Finansów, Pan Jarosław Neneman zapowiedział, że rząd zamierza wprowadzić zmiany w instytucji fundacji rodzinnych. Pomysły te niweczą sens korzystania fundacji rodzinnych w Polsce.

Jako uzasadnienie pomysłu Minister wskazał dbałość o reputację fundacji rodzinnych, ducha ustawy, umowę koalicyjną, reguły przyjaznego państwa (sic!) oraz kilka sugestii co do rzekomej nierówności podatkowej. Argumenty te ledwo maskują apetyty fiskalne resortu.

W wypowiedzi nie ma nic na temat praw nabytych oraz tego, że art.  143 ustawy o fundacji rodzinnej zakłada, że ewentualna ocena funkcjonowania tej instytucji może nastąpić dopiero po upływie 3 lat od jej wprowadzenia.

❗❗ Poniżej krótko zilustruję i skomentuję niektóre pomysły Ministerstwa Finansów.

1. Sprzedaż majątku wniesionego do fundacji rodzinnej będzie zwolniona z podatku dochodowego dopiero po 15 latach od daty nabycia.

Proponowany termin jest tak abstrakcyjny, że trudno to komentować. Nie znam w prawie podatkowym podobnie długiego terminu. Proponowany okres w gospodarce rynkowej to epoka. Przypominam, że fundacja rodzinna służy gromadzeniu i zarządzaniu majątkiem w interesie beneficjentów. Nakładanie „kagańca” w postaci 15-letniego okresu karencji całkowicie niweczy możliwości rozsądnego planowania i zarządzania.

Tu również pojawia się pytanie – po co wnosić nieruchomości do FR, skoro prywatnie po 5 latach można sprzedać je bez PIT. Akumulacji kapitału z pomysłu MF nie będzie.

2. Fundacja rodzinna powinna płacić 19% podatku dochodowego od sprzedaży majątku, ale będzie mogła go odliczyć od podatku (15%) należnego w związku ze świadczeniami na rzecz beneficjentów.

Trzeba zwrócić uwagę, że w takiej sytuacji FR zapłaci podatek od całości przychodu ze sprzedaży majątku, ponieważ zwykle otrzymuje go za darmo, więc nie może rozpoznać kosztu nabycia.

Gdyby sprzedaż nastąpiła z prywatnego majątku, to:

1) w wielu wypadkach po 5 latach można skorzystać ze zwolnienia z PIT,

2) w przypadku opodatkowanej sprzedaży można rozliczyć koszty i zapłacić niższy podatek a następnie uzyskaną cenę darować bliskim bez podatku ( tzw. grupa zero)

⛔ Nikt rozsądny nie wniesie do FR majątku po to, żeby się dotkliwiej opodatkować. Kasujemy zatem FR.

Eksponowany w wypowiedzi wątek zwolnienia z podatku sprzedaży majątku nabytego z zamiarem natychmiastowej sprzedaży przedstawiony został fałszywie. Zwolnienie wynika wprost z ustawy i zostało wielokrotnie potwierdzone w interpretacjach KIS. Odnosi się ono wyłącznie do transakcji obejmujących papiery wartościowe (np. akcje) i udziałów w spółkach. W tym sensie ma ono podobne do zwolnienia z jakiego może korzystają ASI. Wszystkie inne zdarzenia polegające na sprzedaży rzeczy w tym celu nabytej są opodatkowane.

Wbrew twierdzeniom Pana Ministra nie istnieje żaden problem, aby podczas kontroli zbadać okoliczności i ustalić jaki był zamiar podatnika w momencie nabycia. Fiskus zajmował się wielokrotnie z takimi sprawami – choćby badając status podatnika VAT czy oceniając czy podatnik prowadzi działalność gospodarczą.

3. Opodatkowanie dochodów z najmu – zdaniem Pana Ministra zwolnienie podatkowe FR jest niesprawiedliwe, bo jeśli osoba fizyczna oddaje np. nieruchomość w dzierżawę, w ramach tzw. najmu prywatnego płaci od przychodów 8,5 proc. oraz 12,5 proc. podatku.

Przypominam, że ryczałt od przychodów ewidencjonowanych płaci osoba fizyczna, ponieważ uzyskuje bezpośrednie korzyści dla własnego majątku (przychód i w jego konsekwencji dochód). W przypadku FR zwolnienie dotyczy osoby prawnej i to ona odnosi korzyści. Obie sytuacje są zatem nieporównywalne. Tym bardziej, że jeśli FR wypłaci uzyskane zyski osobie fizycznej to zapłaci 15% CIT, od ich wartości.

Jeśli FR miałaby płacić podatek dochodowy od najmu, to nie ma najmniejszego sensu wnosić do niej majątku, ponieważ bardziej się opłaci się najem prywatny.

4. Do FR powinny mieć zastosowanie reguły CFC (Controlled Foreign Corporation)

Nie do końca jest jasne co Pan Minister miał na myśli, ale jeśli rzeczywiście FR ma podlegać regułom CFC, to jej zyski będą opodatkowane na poziomie fundatora i beneficjentów a nie na poziomie FR. Fundacja rodzinna, której działalność z definicji polega na uzyskiwaniu dochodów pasywnych nie będzie prowadziła rzeczywistej działalności gospodarczej, więc zostanie uznana za transparentną podatkowo a jej zyski będą opodatkowane na poziomie beneficjentów. To całkowicie podważa sens zakładania fundacji rodzinnej, ponieważ w istocie rzeczy beneficjenci będą odpowiadać za zobowiązania podatkowe fundacji. Nie ma to nic wspólnego z ograniczeniem ryzyka biznesowego.

5. Beneficjenci powinni płacić daninę solidarnościową

Opisując korzyści związane z funkcjonowaniem fundacji rodzinnej Pan Minister pominął, że FR płaci CIT od wszystkich świadczeń dla beneficjentów, niezależnie od tego czy uzyskuje ona zysk czy nie. Co więcej – w przypadku likwidacji FR również trzeba zapłacić 15% od wartości rynkowej majątku. Jest to swoista cena ułożenia relacji majątkowych dla rodziny na wiele lat, którą akceptują fundatorzy.

Nałożenie daniny solidarnościowej na beneficjentów zniechęci do założenia fundacji.

6. Obowiązek rozwiązania fundacji rodzinnej przez sąd, jeśli będzie ona prowadziła tzw. niedozwoloną działalność gospodarczą (działalność wykraczającą poza dozwolony zakres wskazany w ustawie o fundacji rodzinnej).

Ten pomysł jest całkowicie niezrozumiały. Po pierwsze art. 22 Konstytucji RP gwarantuje wszystkim działalności gospodarczej i tego ograniczenie przywileju może mieć miejsce wyłącznie z uwagi na ważny interes publiczny. Nie dostrzegam takiej przyczyny. Po drugie – co złego w tym, że prowadzi działalność poza ustawowym zakresem, jeśli zapłaci 25% podatku dochodowego?

👉 Podsumowanie

Celem długo wyczekiwanej ustawy o FR polegały na tym, żeby skłonić krajowy biznes do akumulacji kapitału i zapobiegać jego rozdrobnieniu wskutek zmian pokoleniowych. Oczywistą w tym zakresie zachętą są zwolnienia podatkowe. Z uwagi na te ważne kwestie ustawodawca sięgnął po najdalej idący przywilej jakim jest zwolnienie podmiotowe z podatku dochodowego (z podobnego korzystają np. ZUS czy fundusze inwestycyjne).

W świetle powyższego zaskakujące jest zdziwienie Pana Ministra, że podatnicy oraz doradcy podatkowi stosują przywileje przewidziane prawem. Co więcej polityka interpretacyjna KIS w całej rozciągłości potwierdza legalność zwolnień. Warto zatem zapytać o co właściwie chodzi, bo na pewno nie o „reputację fundacji”. Na bazie 30 lat doświadczenia w podatkach twierdzę, że planowane zmiany nie podniosą wpływów do budżetu, reputacja fundacji rodzinnych nie ucierpi (bo ich nie będzie) a rodzinne firmy nadal będą miały problemy z sukcesją i akumulacją kapitału w Polsce, więc skorzystają z fundacji zagranicznych.